KUNSTKLAS | Kunstacademie Dilsen-Stokkem / As

83606457_10221028555374434_1351573848104

De kunstacademie is erg betrokken bij al wat leeft in de vele basisscholen in onze regio en gaat de samenwerking aan.

Naast de contacten/overlegmomenten die op regelmatige basis doorgaan zijn er de jaarlijkse initiatieven van de Kunstacademie:

In 5 basisscholen bieden we momenteel na de schooluren de cursus MCV, woord, overschrijdende initiatie en diverse instrumenten aan:
- Gemeentelijke Basisschool De Horizon te Rotem
- Gemeentelijke Basisschool te Dilsen
- Vrije Basisschool te As
- Gemeentelijke Basisschool te Niel-bij-As
- In Basisschool 't Schakeltje te Dilsen bieden we beeldende kunst aan na de schooluren.
We bezoeken de 12 basisscholen in onze regio met een heus orkest en woord, dans en beeldende kunst leerkrachten in september.
We voeren heuse show/instrumentenvoorstelling met professor “Allegro” op voor alle leerlingen van het 2de leerjaar in juni/september in zaal Opus in de Kunstacademie en in De Drieschaar te As.

De samenwerking werd verder uitgediept en kreeg de overkoepelende titel “Kunstklas”
na vragen van enkele basisscholen naar een bredere vorm van samenwerken.

Met Kunstklas werkt de Kunstacademie als externe partner al sinds 2016 samen

met verschillende basisscholen:

Vrije Basisschool Uiterwaard te Stokkem
Gemeentelijke Basisschool De Horizon te Rotem
Basisschool 't Schakeltje te Dilsen-Stokkem
GO! Leefschool Talentenkiem
Vrije Basisschool te As
Gemeentelijke Basisschool te Niel-bij-As

Er zijn uit deze samenwerking heel wat leuke initiatieven ontstaan:

Al jaren zijn Juf Kaatje en Juf Stephanie aan de slag in deze scholen met muziek,
Orff en boomwhackers in het 2de leerjaar.
In sessies van 4 tot 6 weken werken ze met de leerlingen uit 14 klassen,
telkens afsluitend met een toonmoment voor medeleerlingen, ouders en grootouders.
Succes gegarandeerd!
Coördinator Frank Boonen werkt bij in de basisscholen met de Vlamo-koffer “Van Toeten noch Blazen”.
Hierbij maken alle leerlingen van het 2de en/of 3de leerjaar kennis met blaasinstrumenten op een fijne didactische manier.
De leerlingen van het 3de kleuter en het 1ste en 2de leerjaar bezoeken de tentoonstelling van de afdeling BaK en krijgen er een leuke uiteenzetting over alle gemaakte werkjes en het domein Beeldende Kunst van de Kunstacademie.
Juf Kaatje en juf Stephanie dirigeren een kinderkoor tijdens de middagpauze in de Gemeentelijke Basisschool te Niel-bij-As.

De kunstacademie werkt sinds het schooljaar 2019-2020 met 3 Kunstkuurprojecten in samenwerking met evenveel basisscholen. Tot onze grote vreugde werden alle projecten goedgekeurd waardoor we een subsidie ontvangen om 3 schooljaren lang, wekelijks 2 lestijden per school aan de slag te gaan met kunstprojecten.

In het schooljaar 2020-2021 werd nog een extra Kunstkuur goedgekeurd voor een 4de school en in het schooljaar 2022-2023 worden nog 2 aanvragen ingediend voor evenveel scholen om te starten vanaf september 2023

Wat is kunstkuur?

Gedurende drie schooljaren delen leerkrachten uit de kunstacademie de klasvloer met leerkrachten uit een basisschool. Zo brengen we onze expertise binnen in de klas. De kunstleraar wordt zelf ook meer bekwaam in het omgaan met een diverse klasgroep en verfijnt zijn didactisch handelen door co-teaching. Alle partijen werken een samenwerking uit op maat van de school. Met ondersteuning onder de vorm van extra uren en werkingsmiddelen helpt Kunstkuur de school in haar aanpak van de muzische domeinen en biedt het de mogelijkheid om kunst-en cultuuronderwijs in alle (niet muzische) vakken te integreren.

Wat is onze werkwijze bij deze Kunstkuurprojecten?

We stimuleren bij leerlingen om het cultureel bewustzijn en de culturele expressie te verhogen volgens het principe van "Cultuur in de spiegel":

1. Waarnemen van overeenkomsten en verschillen. We vergaren nieuwe informatie. Dat doen we eigenlijk voortdurend, met al onze zintuigen. We kijken, voelen, ruiken, horen, proeven, ... en wat we waarnemen beleven we ook op een bepaalde manier. Dat komt omdat we het koppelen aan eerdere waarnemingen. We herkennen dingen, of we ervaren iets als “nieuw”, we onthouden dingen, enz.

2. Verbeelden van mogelijkheden. We nemen niet alleen waar, we doen ook iets met wat we waarnemen. De mens is een maker, hij bewerkt en verandert zijn omgeving. De vaardigheid ‘verbeelding’ is niets anders dan het vermogen om iets nieuws te maken. Verbeelding kan een fysieke uitdrukking krijgen (bv. een dans, een traan, een personage) of in een tastbaar materieel product resulteren (bv. schilderij, een gebouw), maar ook een idee (bv. een droombeeld, een utopie, een plan, een inleving) is een vorm van verbeelding. De vaardigheid van het ver- beelden leunt sterk aan bij wat we ook wel eens creativiteit noemen.

3. Categoriseren met concepten. Conceptualiseren is een moeilijk woord voor benoemen (o.a. interpreteren) en duiden (bv. becommentariëren en waarderen). In essentie gaat het om het vormen van begrippen: iets concreet (de Mount Everest) wordt omgezet in abstracte tekens en concepten (het vier- letterwoord ‘berg’). Meer dan dieren zijn mensen voortdurend bezig met de wer- kelijkheid te labelen en om te zetten in taal. De labels die we gebruiken, kunnen woorden zijn, maar ook klanken, noten, letters, politieke begrippen, ...

4. Analyseren van structuren. Mensen zoeken naar noodzakelijke verbanden in de werkelijkheid: systemen, structu- ren, en patronen. Dat is analyseren. Ook het toetsen of testen van gegevens aan andere informatie is een onderdeel van analyseren.

Kortom: cultureel bewustzijn en expressie wordt geïntegreerd over de vakken heen:

Er is een duidelijke koppeling met andere leerdoelen/vakken (niet enkel muzische vorming) in het basisonderwijs.
Verschillende culturele vaardigheden en cultuurdragers krijgen hun plaats.
Er is aandacht voor culturele reflectie. Het project zet leerlingen aan om na te denken over de manier waarop mensen vorm en betekenis geven aan de wereld.
Leerlingen leren hun talent kennen en maken kennis met deeltijds kunstonderwijs.
Leerlingen van bevolkingsgroepen die anders de weg moeilijk zouden vinden naar het deeltijds kunstonderwijs (“gelijkekansenindicatoren”) krijgen een duwtje in de rug.
Er wordt structureel tijd voorzien voor overleg, evaluatie en bijsturing.
Na drie jaar kunnen academie en school dingen die ze voorheen niet zouden kunnen.
Er is goed nagedacht over hoe de samenwerking tussen de leerkracht en de dko-docent concreet vorm zal krijgen op de klasvloer (co-teaching).
Er wordt gebruik gemaakt van specifieke aanwezige expertise of juist ingespeeld op een aanwezige nood (bijvoorbeeld een tekort aan expertise).
Beide partners hebben eigen sterktes maar ook noden. Dankzij het Kunstkuur-project kunnen de school en de academie van elkaar leren.
Er is voldoende tijd om intensief en met oog op groei te werken.
Het project kan ook voor de lokale context (buurt, lokale gemeenschap, ...) een meerwaarde betekenen.

Wie? Wanneer?

De kunstacademie gaat (vanaf het schooljaar 2020-2021) 3 jaar aan de slag in drie basisscholen:

1. Vrije Basisschool Uiterwaard te Stokkem: projecttitel 'Begrijp je?'

Tussen beide partners zijn al samenwerkingsverbanden onder de noemer “Kunstklas”: Met Kunstkuur willen we deze samenwerking meer verankeren en verder uitdiepen in het 2de leerjaar, 2u/week, 3 schooljaren. Zij deelt ook de opgedane kennis met haar collega's in de school bij verschillende contactmomenten zoals bij een dynamoproject. Naast het inbedden van dit project in verschillende (niet altijd muzische) thema’s en lespakketten, ontstond de samenwerking vanuit de vraag van de basisschool om meer (en anders) in te zetten op begrijpend lezen. Vanuit deze doelstelling diepen we dit onderwerp aan de hand van beeldende kunst verder uit tot de werktitel “Begrijp je?”. Zo kunnen we “het begrijpen” verbreden en verdiepen aan de hand van kunst. De klasleerkracht wil ook meer ervaring opdoen met werkjes in 3D, nieuwe technieken ontdekken en andere materialen leren hanteren. De twee volgende schooljaren komen er andere thema's aan bod. De kunstacademie hoopt in co-teaching meer ervaring op te doen over differentiatiemethodes, werkvormen van binnenklasdifferentiatie en tips voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeftes. In de grotere klasgroepen in de academie is hier vraag naar.

2. Gemeentelijke basisschool De Horizon te Rotem: projecttitel 'Iedereen een ster!'

De school zet momenteel vanuit haar pedagogisch project in op verschillende differentiatiemethodes. Ook in dit project trachten we deze te hanteren en verder uit te diepen via kennisoverdracht in co-teaching. Naast het inbedden van dit project in verschillende (niet altijd muzische) thema’s en lespakketten, ontstond de samenwerking vanuit de vraag van de basisschool om verder te differentiëren met de klasgroepsamenstelling, het niveau, de interesse van de leerling, materiaal, muzisch domein,... Dit bevordert tevens ook het ontdekken en ontwikkelen van talenten, wat voor beide partners een zeer belangrijke doelstelling is. We trachten kinderen uit te dagen in dingen die ze nog niet goed kunnen en te verfijnen waar ze wel goed in zijn, want iedereen is een ster! De kunstacademie hoopt meer ervaring op te doen rond volgende thema’s: differentiatiemethodes, werkvormen van binnenklasdifferentiatie, inclusief onderwijs en tips ivm. inspiratiebronnen. Tussen beide partners zijn al samenwerkingsverbanden onder de noemer “Kunstklas”: Er vonden al twee dynamoprojecten plaats in het 3de leerjaar, dezelfde klassen als voor deze aanvraag. Leerlingen uit het 2de leerjaar krijgen al 4 schooljaren muzieklessen (met door de academie geïnvesteerde lesuren) tijdens de reguliere lestijden. Dit wordt afgesloten door een concert voor medeleerlingen, ouders en grootouders. Met Kunstkuur willen we de samenwerking meer verankeren en verder uitdiepen. Er is de specifieke vraag van de klasleerkrachten om meer ervaring op te doen met woord, beeld en media vanuit nieuwe invalshoeken en deze te implementeren op niet muzische thema's om de leerstof dieper te verankeren in het cultureel bewustzijn van ieder kind. Dit doen we door bij ieder thema de vier culturele vaardigheden te combineren met zoveel mogelijk dragers. 2 klassen van het 3de leerjaar, 49 leerlingen (28 ll met SES-indicatoren) gaan met kunstkuur aan de slag. Dit in een samenwerking van drie leerkrachten in co-teaching met beide klassen samen. Naar gelang het te behandelen thema zullen er verschillende vormen van co-teaching /groepsvormen ingezet worden.

3. Vrije Basisschool te As: projecttitel 'Letters in Beeld'

Er werd de afgelopen drie jaren reeds intensief samengewerkt met de academie onder de noemer “Kunstklas”: het 2de leerjaar volgt muzieklessen (met geïnvesteerde lesuren van de aca.) tijdens de reguliere lestijden, alsook met kunstenaars van eigen bodem. Er vonden drie dynamoprojecten plaats, afgesloten door een concert/toonmoment. De academie organiseert naschoolse lessen in de school. Er is ook de jaarlijkse instrumentenvoorstelling die tijdens de reguliere lesuren doorgaat. De extra groeikansen die de leerlingen aangeboden kregen door de samenwerking met de academie vormen een meerwaarde in hun groeiproces als cultuurbewust persoon. Vanuit dit standpunt willen we onze leerlingen op langere en structurele manier meer mogelijkheden bieden. Met Kunstkuur willen we dit meer verankeren en uitdiepen in klas 2A 15 lln. (2 SES en 2 GOK-Lln.) 2B 15 lln. (1 GOK-Ll.) 2u/week. We willen dit verwezenlijken door samen, klas doorbrekend, met de academie, vanuit waarnemingen en verbeelding te exploreren met materialen, technieken en dit via de verschillende domeinen in beeld brengen, gebruik makend van "leesthema’s" die aansluiten bij de leefwereld van onze kinderen. De school zet vanuit haar pedagogisch project in op het stimuleren van lezen. Dit wordt ook de focus van deze kuur. De vraag van de basisschool is dan ook om anders in te zetten op het artistiek uitdiepen van de taalmethode. “Letters in beeld” vormt dan ook de rode draad waarin iedere partner zijn verantwoordelijkheid draagt. Kunst gebruiken om het lezen te duiden en het “begrijpen” te verbreden en te verdiepen. Meer ervaring opdoen met werkjes in 3D, nieuwe technieken ontdekken en andere materialen gebruiken in beeldende kunst. De twee volgende schooljaren komen er andere thema's aan bod. De kunstacademie wil in co-teaching meer ervaring opdoen met: differentiatiemethodes, werkvormen van binnenklasdifferentiatie en tips voor leerlingen met specifieke zorgbehoeftes. In de academie is hier meer ervaring voor nodig.  

Naast de vier culturele vaardigheden maken we gebruik van de vier dragers bij elk thema. Zo versterken we het cultureel bewustzijn en de culturele expressie bij de leerlingen. Naar gelang het thema zullen er verschillende vormen van co-teaching gebruikt worden. De aanvraag om dit project op te schalen in het schooljaar 2022-2023 is goedgekeurd. Het project wordt opgewaardeerd.
Sinds het schooljaar 2022-2023 (het laatste jaar van deze Kunstkuur) werd dit project opgeschaald naar 7 wekelijkse lestijden zodat meer leerjaren aan bod komen in de samenwerking.

4. Onder de titel 'Lees je rijk!', is een Kunstkuur gestart met de Gemeentelijke Basisschool te Niel-bij-As

We zetten vooral in op het differentiëren, talentontwikkeling en sociale vaardigheden. Onderwerpen uit de taalmethode worden aangeboden aan de hand van het model: waarnemen, verbeelden, conceptualiseren en analyseren. We maken kinderen cultureel bewust door zoveel mogelijk dragers te hanteren bij elk onderwerp. Het leren wordt “doen” en “fantaseren” om tenslotte ook te begrijpen. Dit doen we vanuit woord- en beeldende kunst en we werken in verschillende groepsvormen met de 6 klassen.

Thema’s 1ste leerjaar: sprookjes; schatgravers; mijn lievelingsboek; op het podium; …

Thema’s 4de leerjaar: Hoe maak je een boek?; Ik schrijf je; boekentas; …

Een voorbeeld: Bij het thema ‘schatgravers’ gebruiken we het boek ‘Woeste Willem’ over een humeurige zeerover die op pensioen is en het liefst alleen wil zijn. Met Frank sluit hij uiteindelijk vriendschap en vertelt hij over al zijn avonturen.

We onderzoeken wat schatten zijn, wat is iets kostbaars? Hoe zit dat in andere culturen? Het boek verbeelden doen we door eigen schatten mee te nemen en te bespreken in de klas, door zelf te knutselen en het boek tot leven te brengen tot een tentoonstelling in de school en bibliotheek. Er worden schatkaarten gemaakt en toneeltjes bedacht met de kinderen. Deze worden gefilmd met ipads en geregisseerd door de kinderen.

Hier leggen we ook de link met archeologie als kostbaar erfgoed, wanneer is iets kostbaars? Dit koppelen we aan een tentoonstellingsbezoek. De leerkrachten krijgen ook nieuwe technieken mee bij het aanmaken van de schat en de schatkist voor iedere klas: collage technieken, papier-maché, werken in 3D.

Thema ‘Op het podium’: We werken met het kinderboek “Iedereen talent” van Luk Dewulf.

Het boek probeert bewustwording te creëren bij kinderen over talentontwikkeling. De ietwat dommige cameraploeg en de wijze professor bezorgen de lezer nieuwe inzichten. Zo is talent geen wedstrijd en gaat het niet over de beste zijn. Het boek geeft inzicht in de gedachten van jezelf of van een ander. Daarnaast brengt het gesprekken tussen kinderen en volwassenen op gang. We knutselen aan onze eigen ‘Walk of fame’ en verbeelden onze talenten. We bekijken hoe het eraan toegaat bij toneel en musical. We bezoeken het gemeenschapscentrum om een kijkje achter de schermen te nemen en laten de leerlingen optreden als echte beroemdheden (idolen). We bouwen een decor en maken een echte film van elke zelfbedachte act voor onze fans.

We voorzien ook speciale projecten in de voorleesweek (1ste lj.), de jeugdboekenmaand (4de lj.) en gedurende de poëzieweek. De kinderen van het vierde leerjaar maken in groepjes eigen poëzie met gebruik van de 5 zintuigen, waarna het eerste leerjaar beelden maakt, passend bij elk gedicht. De gedichten en kunstwerken worden uitgegeven in boekvorm. Zo verkrijgen we een poëziebundel die ook in de bibliotheek alle aandacht krijgt: voorlezen door leerlingen, het tentoonstellen van de bijhorende kunstwerken en de uitgave kan ook in de uitgeleend worden zodat iedereen in de gemeente As er van kan genieten.

Alle thema's worden gedurende verschillende lesweken (4 tot 8) behandeld om diepgang te creëren. De twee schooljaren erna behandelen we andere thema's in dezelfde klassen met dezelfde leerkrachten. Ondertussen kan alles wat aangeleerd werd in het eerste jaar herhaald/verdergezet worden door de klasleerkrachten van de basisschool zonder de leerkracht van de academie. Dit zal eveneens in het 2de en 3de schooljaar geëvalueerd/bijgestuurd worden.

Er is in dit project ook overlegd met onze derde partner: de lokale bibliotheek te As. Deze bibliotheek beschikt over een zeer gedreven team die als volwaardige partner meewerkt aan dit project. Ze proberen op actieve wijze kinderen aan te zetten tot lezen, rjimen, dichten en zichzelf ontplooien. Dit past helemaal in ons project om de leescultuur bij kinderen te bevorderen en ook de creativiteit aan te wakkeren.

De bibliotheek verhuisde pas naar een mooie nieuwbouw. Dit gebouw nodigt uit te exploreren, te zoeken, te snuffelen, te lezen en te onderzoeken. Lessen kunstkuur kunnen in dit mooie gebouw ook doorgaan tussen de boekenrekken en in de leesruimte. Er is ruimte om de kunstwerken van de kinderen tentoon te stellen en de biblliotheek voegt extra boeiende partners toe aan onze Kunstkuur:

Ze nodigen o.a. jeugdschrijvers uit om voor te lezen uit eigen werk, om uit te leggen hoe een boek tot stand komt en nog veel meer. Deze partners zullen zeker een meerwaarde zijn bij het schrijven van poëzie voor de poëzieweek. De kinderen ontwerpen ook boekenkaften, hier gaat ook het exploreren in de bibliotheek aan vooraf. Hoe ziet een boekenkaft er uit? Wat moet er opstaan? Hoe deel je de buitenkant van een boek in? Hoe geef je de lezer een boeiende eerste indruk bij het vastnemen van een boek? Veel vragen waarbij zowel de kunstacademie, de leerkrachten van de basisschool, de bibliotheek, alsook jeugdboekenschrijvers mee aan de slag gaan met de kinderen. De digitale mogelijkheden en uitdagingen worden groter in de nieuwe bib. Met Bibster kunnen we al spelenderwijs de bib en zijn collectie in de kijker zetten. Daarnaast kunnen Fundels gebruikt worden om kinderen digitaal te laten kennismaken met prentenboeken. Op die manier kunnen we naast leesplezier ook mediawijsheid ontwikkelen bij de kinderen.

Wil je als basisschool aan de slag met de academie in deze projecten?Ook voor de aanvraag en het indienen van het subsidiedossier sta je er niet alleen voor, beleidscoördinator Mark Fontaine verzamelt alle info, stelt de dossiers op en dient ze samen met de verschillende directies in voor 15 februari van het schooljaar voorafgaand aan de Kunstkuur. Naast de werkingsmiddelen kan je tot 7 lestijden aanvragen om 3 jaar lang in co-teaching in te zetten.

Dynamoproject

Als academie gebruiken we deze kortlopende projecten vaak als opstap naar een bredere samenwerking in Kunstkuur omdat dit om kortlopende projecten gaat. Zo leren leerkrachten van basisscholen eerste stappen zetten in co-teaching met collega's uit de academie. Dynamoprojecten zijn gesubsidieerd door cultuurkuur (een initiatief van CANON Cultuurcel - Departement Onderwijs en Vorming) en met een (beperkt) aantal lesweken.
Al 22 Dynamoprojecten werden ingediend en goedgekeurd door Cultuurkuur.

Wat is onze werkwijze bij deze Dynamoprojecten?

Leerkrachten van de Kunstacademie gaan met hun muzische deskundigheid aan de slag in de basisschool.

Hand in hand als team met de klasleerkracht ontwerpen ze het project rond een thema, gekozen door de klasleerkracht uit de leerstof (van niet muzische vakken) in de periode februari tot juni.

De focus ligt op drie aandachtspunten:

1. De leerkrachten werken in team (plannen, uitvoeren, bijsturen en evalueren = co-teaching)

2. Het gekozen thema wordt uitgediept op kunstzinnige wijze met woord, dans of beeldende kunst vanuit de ervaring van de leerkrachten van de academie, bijgestaan door de klasleerkracht.

3. We stimuleren samen met de klasleerkracht de creatieve inbreng door kinderen: geen les op maat maar sturend binnen een afgebakend kader met aanwakkering van creativiteit bij kinderen (mee uitdenken, creëren vanuit de inspiratie en fantasie van, en met de kinderen zelf).

De Kunstacademie zorg m.a.w. zij aan zij met de klasleerkracht

voor de praktische uitwerking en uitvoering van het project

vanuit hun kunstzinnige deskundigheid met voldoende

creatieve inbreng door de kinderen zelf.

Praktijkvoorbeelden met de kunstacademie op cultuurkuur.be

Op de pagina van cultuurkuur kan je praktijkvoorbeelden

zien van projecten met de kunstacademie (klik op de links/titels):

Leerstof herhalen, verdiepen en verwerken via beeld, dans

en woord? Deze Kunstkuur toont hoe het kan

De Kunstklas: co-teachen met de academie

100 jaar geleden

Een videoclip voor het zeeklassenlied